หมู่เลือดและการให้เลือดในระบบ ABO และระบบ Rh

หมู่เลือดและการให้เลือด

ในระบบ ABO และระบบ Rh 

          หมู่เลือดมีอยู่มากมายหลายระบบ แต่หมู่เลือดของคน ซึ่ง

จำแนกตามสากล คือ หมู่เลือดที่จำแนกตามระบบ ABO โดยจำแนก

ได้ 4 หมู่ ตามชนิดของแอนติเจนที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดง คือ 

หมู่เลือด A B AB และ O 


         ในน้ำเลือดมีแอนติเจนด้วยกัน 2 ชนิด คือ แอนติเจน A 

และแอนติเจน B และมีแอนติบอดี 2 ชนิด คือ แอนติบอดี A และ

แอนติบอดี B


        ลักษณะของหมู่เลือดตามระบบ ABO นี้ เป็นลักษณะที่

ถ่ายทอดทางพันธุกรรม ที่ควบคุมโดยยีนประเภทมัลติเปิลแอนลีน 

ซึ่งมีประโยชน์อย่างมากในการศึกษาพันธุกรรมของมนุษย์

• หมู่เอ: มีแอนติเจนเอบนผิวเม็ดเลือดแดง  
•                                    มีแอนติบอดีบีในพลาสมา

• หมู่บี: มีแอนติเจนบีบนผิวเม็ดเลือดแดง    
•                                   มีแอนติบอดีเอในพลาสมา

• หมู่โอ: ไม่มีแอนติเจนทั้งเอและบีบนผิวเม็ดเลือดแดง      
•                   แต่มีทั้งแอนติบอดีเอและบีในพลาสมา

• หมู่เอบี: มีแอนติเจนทั้งเอและบีบนผิวเม็ดเลือดแดง     
•                       แต่ไม่มีทั้งแอนติบอดีเอและบีในพลาสมา

การให้เลือด

         เมื่อคนไข้ได้รับอุบัติเหตุที่ทำให้ร่างกายสูญเสียเลือดมาก 

หรือคนไข้ที่มีเลือดในร่างกายน้อย หรือบุคคลที่ต้องการให้เลือดไม่

ว่ากรณีใดๆ ก็ตาม จะมีข้อจำกัดในการให้และรับเลือดนั้น ผู้ให้และ

ผู้รับควรจะมีหมู่เลือดเดียวกันจึงจะปลอดภัยที่สุด หรืออาจยึดหลัก

โดยทั่วไปว่า เลือดของผู้ให้ต้องไม่มีแอนติเจนตรงกับแอนติบอดีของ

ผู้รับ เพราะถ้าหากเลือดของผู้ให้มีแอนติเจนตรงกับแอนติบอดีของ

ผู้รับ จะทำให้เลือดเกิดการตกตะกอนเป็นอันตรายถึงกับเสียชีวิตได้

        พ่อและแม่ถ่ายทอดหมู่เลือด/หมู่โลหิตระบบเอบีโอให้ลูกเป็น

หมู่เลือด/หมู่โลหิตได้ดังในตารางด้านล่างนี้

•          นอกจากหมู่เลือดระบบ ABO แล้ว ในเลือดคนยังมี
  
  แอนติเจนชนิดอื่นอีกหลายระบบ อีกระบบหนึ่งทู้จักกันดี คือ 
  
  หมู่เลือดระบบ Rh

            คนไทยมากกว่าร้อยละ 90 จะมีแอนติเจน Rh อยู่ที่

เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดง กลุ่มนี้เรียกว่ามีหมู่เลือด Rh+ 

ส่วนบางคนไม่มีแอนติเจน Rh ที่ผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง คนพวกนี้มี

หมู่เลือด Rh–

            หมู่เลือด Rh นี้ แตกต่างจากหมู่เลือดระบบ ABO 

บางประการ คือ หมู่เลือดระบบ Rh ปกติจะไม่มีการสร้างแอนติบอดี

เว้นแต่คนที่มีหมู่เลือด Rh– เมื่อได้รับหมู่เลือด Rh+ แอนติเจนของ

หมู่เลือด Rh+ จะกระตุ้นให้คนที่มีหมู่เลือด Rh– สร้างแอนติบอดี

ต่อ Rh 

            ฉะนั้นในการให้เลือดแก่กันนั้นต้องคำนึงถึงปัจจัย Rh ด้วย

ทั้งนี้เพราะถ้าผู้รับเลือดเป็น Rh– ได้รับเลือด Rh+ เข้าไปใน

ร่างกายของผู้รับก็อาจจะถูกกระตุ้นให้ผู้รับสร้างแอนติบอดีต่อ Rh ขึ้น

ได้ ดังนั้นการให้เลือด Rh+ ครั้งต่อไป แอนติบอดีต่อ Rh ใน

ร่างกายของผู้รับจะต่อต้านกับแอนติเจนจากเลือดของผู้ให้ ทำให้เกิด

อันตรายถึงชีวิตได้

คุณแม่ ตั้งครรภ์ ควรตรวจกรุ๊ปเลือด Rh- ป้องกันการแท้งลูก

หมู่เลือด นอกจากหมู่เลือดที่เรารู้จักกันดีอย่าง  A, B, AB, O แล้ว ยังมีอีกระบบหนึ่งคือระบบที่เรียกว่า Rh คุณแม่ที่ตั้งครรภ์ควรตรวจเลือด ดูว่า Rh เป็น Rh Negative (Rh-) หรือไม่ เพราะ Rh- มีความเสียงที่จะแท้งลูกสูง

มารู้จักหมู่เลือดระบบ Rh กัน

       หมู่เลือดระบบ Rh แบ่งเป็น Rh Positive (Rh+) และ

Rh Negative (Rh-) ซึ่งคนที่มีเลือด Rh+ จะมีสารแอนติเจนดี 

(Antigen D) อยู่ที่ผิวเม็ดเลือด ส่วนคนที่มีเลือดเป็น Rh- จะไม่มี

สารแอนติเจนดี ทำให้คนที่มีเลือดเป็น Rh- ไม่สามารถรับการถ่าย

เลือดจากคนที่เป็น Rh+ ได้ จะรับการถ่ายเลือดได้จากเฉพาะคนที่มี

เลือดเป็น Rh- ด้วยกันเท่านั้น เนื่องจากร่างกายของคนที่มีเลือดเป็น

Rh- จะสร้างภูมิต้านทาน (Antibody D) ขึ้นมา 

      ซึ่งส่วนใหญ่คนไทย 99.7% จะเป็นหมู่เลือด Rh+ มีเพียง 3 

ใน 1,000 คน หรือ 0.3% เท่านั้น ที่เป็น Rh- และเป็นหมู่เลือดหา

ยากของเมืองไทย

คุณแม่ที่ตั้งครรภ์ ที่มีเลือดเป็น Rh- ควรต้องรู้   

           หากคุณแม่มีเลือด Rh- แล้วฝ่ายคุณพ่อมีเลือด Rh+ 

แบบ 100% ไม่มียีนแฝง แน่นอนว่าลูกในท้องจะมีหมู่เลือดเป็น 

Rh+ ตามคุณพ่อ ซึ่งระหว่างการตั้งครรภ์ของคุณแม่ ก็มีโอกาสเกิด

เหตุจนเลือดของลูกไหลผ่านรกเข้าไปในร่างกายของคุณแม่ได้ 

          ทำให้ร่างกายของคุณแม่สร้างภูมิต้านทานขึ้นมา ซึ่งภูมิ

ต้านทานเหล่านี้จะเข้าไปทำลายเม็ดเลือดแดงของลูกจนเกิดเป็น

สารสีเหลือง ซึ่งปกติร่างกายของคุณแม่จะช่วยขับออกไปได้ แต่หาก

มีมากเกินไปสารสีเหลืองจะไปเกาะสมองของเด็ก ทำให้เด็กพิการได้

หากภูมิต้านทานคุณแม่มีมากจะเกิดโอกาสแท้งลูกได้ การรักษามี 2 

ทางคือ

     1. ถ่ายเลือดให้ลูกในครรภ์ โดยให้เลือด Rh- แก่เด็ก

     2. การทำคลอดก่อนกำหนด

         เมื่อคลอดออกมาแล้ว ไม่ว่าคลอดก่อนกำหนดหรือคลอด

ตามปกติ หากเด็กมีอาการตัวเหลือง ซึ่งเกิดจากสารสีเหลืองตกค้าง

ในร่างกาย ต้องนำเข้าตู้ฉายแสงเพื่อกำจัดสารดังกล่าวค่ะ เพราะ

ร่างกายของเด็กยังไม่สามารถขับออกเองได้เหมือนขณะอยู่ในท้องแม่

       แต่อย่างไรก็ตาม การให้ยาเพื่อทำลายเม็ดเลือดแดงของลูกที่

เข้าไปในร่างกายของคุณแม่ ปัจจุบันสามารถให้ยาดังกล่าวได้ตั้งแต่

อายุครรภ์ 8 เดือน เพื่อป้องกันการสร้างภูมิต้านทานในร่างกายคุณแม่

ขึ้น 

      ดังนั้น การฝากครรภ์ปัจจุบันจึงมีการบังคับให้คุณแม่ต้องตรวจ

เลือดและภูมิต้านทานเลือด เพื่อป้องกันการเกิดเหตุลักษณะดังกล่าว 

และคุณแม่ตั้งครรภ์ควรไปฝากครรภ์และตรวจครรภ์อย่างสม่ำเสมอ 

เพื่อสุขภาพและความปลอดภัยของคุณแม่และลูกน้อยนะคะ

                                           💖💖💖💖💖💖 

        เป็นอย่างไรกันบ้างคะ  นักเรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับหมู่เลือดและ

การให้เลือดในระบบ ABO และระบบ Rh กันแล้วนะคะ ใครที่คิด

ว่ายากก็ขอให้หมั่นอ่านทบทวนบ่อยๆ นะคะ ชัยชนะเป็นของนักเรียน

ที่หมั่นฝึกฝนแน่นอนค่ะ สู้ๆ นะคะ เป็นกำลังใจให้ค่ะ