กลไกการต่อต้านหรือทำลายสิ่งแปลกปลอม

กลไกการต่อต้านหรือทำลายสิ่งแปลกปลอม

       เมื่อมีสิ่งแปลกปลอม เช่น เชื้อโรค จุลินทรีย์ สารเคมี ต่างๆ เข้าสู่

ร่างกาย  ซึ่งอาจจะเข้าทางผิวหนัง  ทางเดินหายใจ ทางเดินอาหาร

หรือเข้าทางเดินระบบหมุนเวียนเลือด  ร่างกายจำเป็นต้องมีกลไก

ต่อต้านหรือทำลายสิ่งแปลกปลอมเหล่านั้น   เพื่อไม่ให้เกิดอันตราย

ต่อร่างกาย   ซึ่งแบ่งได้เป็น


     1. แบบไม่จำเพาะ(nonspecific   defense) 

     2. แบบจำเพาะ(specific   defense)


ด่านป้องกันเชื้อโรคร่างกาย

         ด่านป้องกันเชื้อโรคของร่างกายด่านแรก คือ ผิวหนัง ซึ่งสามารถขับกรดบางชนิดออกมากับเหงื่อช่วยในการยับยั้งแบคทีเรีย น้ำตาและน้ำลายก็มีฤทธิ์ทำลายเชื้อโรคได้  ในระบบทางเดินอาหารก็มีกรดเเละเมือกคอยกำจัดเชื้อโรค รวมทั้งเมือกที่อยู่ในระบบหายใจด้วยเช่นกัน


กลไกการต่อต้านและทำลายสิ่งแปลกปลอมแบบไม่จำเพาะ 

        
             ด่านป้องกันเชื้อโรคของร่างกายด่านแรก คือ ผิวหนัง ซึ่งสามารถ

ขับกรดบางชนิดออกมากับเหงื่อช่วยในการยับยั้งแบคทีเรีย น้ำตาและ

น้ำลายก็มีฤทธิ์ทำลายเชื้อโรคได้ในระบบทางเดินอาหารก็มีกรดเเละ

เมือกคอยกำจัดเชื้อโรค รวมทั้งเมือกที่อยู่ในระบบหายใจด้วยเช่นกัน


             ผิวหนังมีเคอราตินซึ่งเป็นโปรตีนที่ไม่ละลายน้ำเป็นองค์

ประกอบอัดแน่นภายในเซลล์และเซลล์เรียงตัวกันหลายชั้น   

ช่วยป้องกันการเข้าออกของสิ่งต่างๆ ได้

            ผิวหนังบางบริเวณยังมีต่อมเหงื่อและต่อมไขมันหลั่งสาร

บางชนิด  เช่น กรดไขมัน กรดแลกติก ทำให้ผิวหนังมีสภาพเป็นกรด 

ซึ่งเป็นภาวะที่ไม่เอื้อต่อการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์บางชนิด 

           นอกจากนี้ทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจ ท่อปัสสาวะ 

ช่องคลอด   ซึ่งติดต่อกับภายนอกยังมีเยื้อบุที่ทำหน้าที่ควบคุม

การเข้าออกของสาร   มีการสร้างเมือกและมีซิเลียคอยดักจับ

สิ่งแปลกปลอมและพัดพาออกนอกร่างกาย   และพบว่าในน้ำตา 

น้ำลาย ยังมีไลโซไซม์   ที่ช่วยทำลายเชื้อโรคบางชนิดได้   

ในกระเพาะอาหารมีสภาพเป็นกรดและมีเอนไซม์ช่วยย่อย

และทำลายจุลินทรีย์บางชนิดได้

            แต่ถ้าสิ่งแปลปลอมผ่านด่านป้องกันดังกล่าวข้างต้นเข้าสู่

ร่างกายได้   ร่างกายก็จะมีวิธีการต่อต้านและทำลายสิ่งแปลกปลอม

โดยกระบวนการฟาโกไซโทซิสของเซลล์เม็ดเลือดขาวพวกโมโน

ไซต์ซึงออกจากกระแสเลือดไปยังเนื้อเยื่อและมีขนาดใหญ่ขึ้น

กลายเป็นแมโครฟาจ   และยังมีเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิล

กับอิโอซิโนฟิลช่วยทำลายจุลินทรีย์ต่างๆ ด้วย

          การอักเสบเป็นกระบวนการต่อต้านเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอม

ของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย   โดยผ่านกลไกต่างๆ เพื่อยับยั้งและ

ดึงดูดองค์ประกอบต่างๆ ของระบบภูมิคุ้มกันมายังบริเวณนั้น   เช่น 

การอักเสบของบาดแผลที่ติดเชื้อ   จะมีอาการปวดบวมแดง ร้อน 

ปรากฏให้เห็น



 กลไกการต่อต้านหรือทำลายสิ่งแปลกปลอมแบบจำเพาะ 

         กลไกการต่อต้านหรือทำลายสิ่งแปลกปลอมแบบจำเพาะ 

จะเกี่ยวข้องกับการทำงานของเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์ 

ได้แก่ เซลล์บี และเซลล์ที

การทำงานของเซลล์บี

             เมื่อแอนติเจนถูกทำลายด้วยวิธีฟาโกไซโทซิส

ชิ้นส่วนที่ถูกทำลายจะไปกระตุ้นให้เซลล์บีเพิ่มจำนวน    

เซลล์บีบางเซลล์จะขยายขนาดและเปลี่ยนแปลงไปทำหน้าที่

สร้างแอนติบอดีจำเพาะต่อแอนติเจนเรียกว่า เซลล์พลาสมา

(plasma cell) 
    
             เซลล์ที่ได้จากเซลล์บีแบ่งตัวบางเซลล์จะทำหน้าที่เป็น

เซลล์เมมเมอรี(memory cell) คือจะจดจำแอนติเจนนั้นๆ ไว้   

ถ้าแอนติเจนนี้เข้าสู่ร่างกายอีก   เซลล์เมมเมอรีก็จะแบ่งตัว

อย่างรวดเร็ว   และเจริญเป็นเซลล์พลาสมาสร้างแอนติบอดีออกมา

ทำลายแอนติเจน 

การทำงานของเซลล์ที

              เซลล์ทีจะรับแอนติเจนแต่ละชนิด เช่น เซลล์ทีบางตัวจะรับ

แอนติเจนที่เป็นไวรัสตับอักเสบ   เซลล์ทีบางตัวจะรับรู้แอนติเจนที่

เป็นเชื้อไข้หวัดใหญ่ เป็นต้น   เซลล์ทีตัวแรกที่ตรวจจับแอนติเจน

เรียกว่า เซลล์ทีผู้ช่วย (helper T-cell หรือ CD4+) จะไปทำหน้าที่

กระตุ้นเซลล์บีให้สร้างแอนติบอดีต่อต้านแอนติเจน   หรือกระตุ้น

 การทำงานของเซลล์ทีอื่น เช่น เซลล์ทีที่ทำลายสิ่งแปลก

ปลอม (cytotoxic T-cell หรือ CD8+) เซลล์ทีชนิดนี้จะทำลายเซลล์

แปลกปลอม   หรือเซลล์ที่มีสิ่งแปลกปลอม เช่น เซลล์มะเร็ง 

เซลล์ติดเชื้อไวรัส เซลล์จากอวัยวะ ที่ร่างกายได้รับการปลูกถ่าย


           เซลล์ทีบางเซลล์ทำหน้าที่ควบคุมการตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน

เรียกว่า เซลล์ทีกดภูมิคุ้มกัน(suppressor T-cell) โดยสร้างไปกด

การทำงานของเซลล์บีและเซลล์ทีอื่นๆ

💖💖💖💖💖💖 เป็นอย่างไรกันบ้างคะ  นักเรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับกลไกการต่อต้านหรือทำลายสิ่งแปลกปลอมกันแล้วนะคะ ใครที่คิดว่ายากก็ขอให้หมั่นอ่านทบทวนบ่อยๆ นะคะ ชัยชนะเป็นของนักเรียนที่หมั่นฝึกฝนแน่นอนค่ะ สู้ๆ นะคะ เป็นกำลังใจให้ค่ะ